3 نکته درباره قرآن

1 . این نکته راشنیده اید که «هر کس در دوران جوانی قرآن را قرائت کند در حالی که به آن ایمان دارد، قرآن با گوشت و خونش آمیخته می شود» . فکر آن که قرآن در رگ های انسان بگردد و در سینه او بطپد، آدمی را به وجد می آورد . جالب آن جاست که این خصوصیت، فقط در مورد جوانان آمده است و این فرمایشی از امام صادق (ع) است .

2 . این نکته را هم بشنوید که قرآن به دو صورت نازل شده است; یک بار در بیست و سوم ماه مبارک رمضان، از لوح محفوظ خداوند به سوی کعبه انزال یافت و یک بار دیگر به صورت تدریجی و طی بیست و سه سال، از خداوند به جبرئیل و از جبرئیل به پیامبر اکرم (ص) تنزیل پیدا کرد . نکته جالب آن که چون کلمه انزال برای فرود آمدن دفعی و کلمه تنزیل برای نزول تدریجی استفاده می شود، در سوره قدر، مصدر انزال مشاهده می شود .

3 . آیا می دانید امید بخش ترین آیه قرآن کدام است؟ این مطلب را امام علی (ع) به نقل از رسول خدا (ص) بیان فرماید: «امید بخش ترین آیه قرآن، آیه 114 سوره هود است » . اگر به امید نیاز دارید، به سراغ قرآن بروید و این آیه را با اشتیاق جست و جو کنید .

آثار و فواید آیة الکرسی

درباره‌ی آثار و برکات این آیه از پیامبر(صلی الله علیه وآله) نقل شده:
«قرائت آن، شخص و فرزندان و خانه‌ی او را از برخی حشرات موذی حفظ می‌کند و قرائت آن پس از نماز واجب، قاری را تا نماز دیگر در ذمّه خداوند قرار می‌دهد و قرائت آن هنگام خواب، شخص را تحت حفاظت دو فرشته در می‌آورد و چیزی جز مرگ مانع ورود او به بهشت نیست و خداوند خود، او را قبض روح خواهد کرد و چونان کسی باشد که در رکاب پیامبران به شهادت رسیده است. این آیه در هر خانه‌ای خوانده شود، شیطان و جنیان از آن دور می‌شوند. آیة الکرسی بر پنجاه کلمه مشتمل است و هر کلمه، پنجاه برکت دارد».
 
کسی که آن را با سه آیه‌ی اول سوره‌ی مؤمن هنگام صبح بخواند، تا شب؛ و اگر شبانگاه بخواند، تا صبح در امان خواهد بود و هر کس آن را با دو آیه‌ی آخر سوره‌ی بقره در گرفتاری‌ها بخواند، خداوند به فریادش می‌رسد.¹
از ابی الحسن‌(علیه السلام) نقل شده:
«هر کس آن را هنگام خوابیدن بخواند -اگر خدا بخواهد- از درد فلج در امان باشد و هر کس پس از نماز واجب بخواند، حیوان نیش‌دار به او آسیب نرساند».
در حدیثی از امام صادق(علیه السلام) نیز داریم: «قرائت این آیه برای رفع ترس مؤثر است».
در حدیث دیگری از آن حضرت آمده است:
«هر کس آیة الکرسی را یک‌بار بخواند، خداوند هزار امر ناخوشایند را از او در دنیا برمی‌گرداند که کمترین آن فقر است، و هزار امر ناخوشایند را در آخرت از او بر می‌گرداند که کمترین آن عذاب قبر است؛ ولی من از این آیه، برای صعود به درجات بالاتر کمک می‌گیریم.»²

البته در روایتی که امام علی بن الحسین(علیه السلام) از پیامبر(صلی الله علیه وآله)  نقل کرده (و نیز روایتی از ابن مسعود) به قرائت دو آیه‌ی بعد از آیةالکرسی نیز سفارش شده است. برپایه‌ی این روایت، پیامبر (صلی الله علیه وآله) فرمود: «هرکس چهار آیه‌ از اول بقره و آیةالکرسی با دو آیه پس از آن و سه آیه‌ی آخر بقره را بخواند، در جان و مالش بدی نبیند و شیطانی به او نزدیک نشود و قرآن را فراموش نکند».³
گویا همین حدیث سبب شد تا بعدها آیة‌الکرسی در میان برخی شیعیان، عنوانی برای هر سه آیه تلقی شود. آن دو آیه، با آیة‌الکرسی پیوندی عمیق و تأثیری شگرف در تربیت روح انسان دارد و بیان می‌دارد که:
« لا إِکْراهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ یُؤْمِنْ بِاللَّهِ فقد استَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقى‏ لاَ انْفِصامَ لَها وَ اللَّهُ سَمیعٌ عَلیم‏» (بقره، 256)
هیچ اجباری از جانب خداوند در پذیرش دین نیست؛ زیرا راه رشد و هدایت از گمراهی بازشناخته شده است و هر کس به عبادت غیرخدا کافر شود و به خداوند ایمان آورد، به دست‌گیره‌ی محکمی چنگ زده که هرگز قطع نمی‌شود و خدا شنوا و دانا است.
«اللَّهُ وَلِیُّ الَّذینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّور وَ الَّذینَ کَفَرُوا أَوْلِیاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُماتِ أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فیها خالِدُون‏» (بقره، 257)
خداوند، یاور و عهده‌دار امور مؤمنان است و آنان را از تاریکی‌ها و گمراهی‌ها خارج ساخته، به سوی روشنایی هدایت می کند، اما سرپرست کافران شیطان است و آن‌ها را از روشنایی خارج ساخته، به سوی تاریکی‌ها می‌برد و اینان در آتش جاودانه‌اند.

¹ _{آیة الکرسی، ص 41-62؛ ابن کثیر، ج 1، ص 315}

² _{عیاشی، ج 1، ص 136}

³ _{الکافی، ج 2، ص 621}

فضیلت آیةالکرسی

درباره‌ی فضیلت و منزلت این آیه، از پیامبر (صلی الله علیه وآله) نقل شده:
«آیةالکرسی سید آیه‌ها و برترین آیه قرآن است و همه‌ی خیرهای دنیا و آخرت را در بر‌دارد و نزد ساق عرش، خداوند را تقدیس می‌کند و از گنجینه‌ی رحمت در زیر عرش الهی نازل و به پیامبر اعطا شده است.»
از امام علی (علیه السلام) نقل شده که فرمود:
«پس از شنیدن این سخن از پیامبر، هیچ شبی را بدون قرائت آن به سر نیاوردم و هر شب سه بار در دو رکعت بعد از عشاء و در وتر و هنگام خواب، آن را می‌خواندم».
همچنین از پیامبر(صلی الله علیه وآله) نقل شده است:
«هرکس آیة الکرسی را صد بار بخواند، به منزله‌ی کسی است که خداوند را در تمام عمر خود، عبادت کرده است.»

و قرائت آن، با قرائت ربع قرآن برابر است. از حضرت صادق(علیه السلام) نقل شده: «آیةالکرسی قله‌ی رفیع قرآن است».

قلّه قرآن کدام سوره و کدام آیه است؟

در متون روایی، «سوره بقره» بویژه فراز «آیة الکرسی»، قُلّه قرآن معرفی شده‌ است.¹
1. پیامبر اکرم(ص): «هر چیزى قلّه‌اى دارد و قلّه قرآن، سوره بقره است. در این سوره، آیه‌اى است که سَرور آیات قرآن است و آن، آیة الکرسى است».
2. پیامبر اکرم(ص): «براى هر چیزى قله‌ای است و قله قرآن، سوره بقره می‌باشد».
3. امام صادق(ع): «براى هر چیزی قله‌اى هست و قله قرآن آیة الکرسى است، هر کسی یک‌بار آن‌را بخواند خداوند هزار ناگوارى از ناگواری‌هاى دنیا و هزار ناگوارى از ناگواری‌هاى آخرت را از او بگرداند، آسان‌ترین ناگوارى دنیا فقر و آسان‌ترین ناگوارى آخرت عذاب قبر است و من به امید ارتقای درجه و مقامم آن‌را می‌خوانم».
در همین راستا می‌توان گفت که برترى سوره بقره از نظر جامعیت و طولانى بودن‏ آن است. این سوره گسترده؛ اصول معارف، اخلاق، حقوق و احکام فقهى فراوانى را در خود دارد و از این جهت در میان سوره‌ها بی‌همتا است و فراز «آیة الکرسی» از این سوره نیز برجستگی بیشتری داشته و مشتمل بر مضامین بلند توحید و خداشناسی است که از این جهت نسبت به آیات دیگر این سوره دارای اوج و عظمت می‌باشد.
بنابراین، از جهت قله بودن سوره؛ سوره بقره قله قرآن است و از جهت قله بودن آیه؛ آیة الکرسی قله قرآن می‌باشد.

¹ _{سیوطی، جلال الدین، الاتقان فی علوم القرآن، ج ‏1، ص 196}

اهمیت علم آموزی در قرآن

از جمله نکاتی که اهمیت فوق العاده علم و علم آموزی را از دیدگاه قرآن کریم اثبات می‌کند، این است که تعلیم بشر توسط پیامبران را هدف بعثت آنان ذکر کرده است:
«لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنینَ إِذْ بَعَثَ فیهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفی‏ ضَلالٍ مُبینٍ»آل‏عمران‏(3)/ آیه 64

«خداوند بر مؤمنان منت نهاد [نعمت بزرگى بخشید] هنگامى که در میان آنها، پیامبرى از خودشان برانگیخت که آیات او را بر آنها بخواند، و آنها را پاک کند و کتاب و حکمت بیاموزد هر چند پیش از آن، در گمراهى آشکارى بودند.»
بشر بدون تعلیم از سوی پروردگار متعال در جهالت است و تنها خالق هستی است که به همه خیر و شرها، صلاح و فسادها، سعادت و شقاوت ها، و ... عالم است. و بر او است که دست آفریده‌های خود را از جهالت خارج کند و به سوی حق و سعادت رهنمود شود. بی تردید خداوند متعال بدون کوچک‌ترین اهمال، هدایت و تعلیم بشر را به بهترین وجه ممکن انجام داده است: «الرَّحْمنُ عَلَّمَ الْقُرْآنَ خَلَقَ الْإِنْسانَ عَلَّمَهُ الْبَیانَ؛ خداوند رحمان، قرآن را تعلیم فرمود، انسان را آفرید، و به او بیان را آموخت.»الرحمن(55)/ آیه‏1-4
لکن خدواند متعال برخی را خود تربیت نموده و آنان را رسولان خود قرار داده و دیگر انسان‌ها را به دست انبیای خود تعلیم داده است. لذا خداوند متعال در آیه فوق؛ «وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ»

 و آیات مشابه تعلیم بشر توسط پیامبران را یکی از اهداف بعثت ذکر کرده است

این آیات کریمه علاوه بر بلندی جایگاه علم و علم آموزی، گویای آن است که تعلیم بر انبیا و آموختن علم بر امت های آنان واجب است. زیرا وقتی که علم آموزی هدف بعثت باشد، اگر پیامبران از این امر کوتاهی کنند، به وظیفه رسالتشان عمل نکرده‌اند و چنین تقصیری در باره انبیا محال است زیرا آنان معصوم بوده و ابداً از انجام رسالت الهی خود کوتاهی نمی‌کنند.

اعجاز قرآنی

 «اعجاز عددی قرآن کریم» یکی از رشته‌های قرآن‌پژوهی جدید است که مقصود آن نشان‌دادن نظم اعجازگونه ریاضی قرآن کریم است. نخستین کسی که این مسأله را پیش کشید و حیرت و اعجاب جهانیان را برانگیخت، دکتر رشاد خلیفه مصری‌الاصل و استاد کامپیوتر در دانشگاه‌های امریکا بود که فرضیه عدد نوزده را پیش کشید که بسم‌اللَّه‌الرحمن الرحیم، نوزده حرف است و کلمه «اسم» نوزده بار در قرآن آمده است، و کلمه جلاله (اللَّه) ۲۶۹۸ بار که مضربی از نوزده است؛ یعنی ۱۹ ضرب در ۱۴۲؛ و «الرحمن» ۵۷ بار (۳ ضرب در ۱۹)، و «الرحیم» ۱۱۴ بار (۱۹ ضرب در ۶) در قرآن به‌کار رفته است. اما نظریه او از آن جهت که عدد نوزده عدد مقدس بابیان و بهاییان است، مشکلات جدی به وجود آورد. اشکال دیگر نظریه او این بود که تا حدودی «حساب‌سازی» در آن مشاهده شد. از جمله یکی از بزرگ‌ترین قرآن‌پژوهان ایران، آقای دکتر محمود روحانی، که صاحب یکی از دقیق‌ترین فرهنگ‌ها و فهرست‌های آماری قرآن است (به‌نام فرهنگ آماری کلمات قرآن کریم / المعجم الاحصائی لألفاظ القرآن الکریم، ۳ مجلد، طبع مشهد، مؤسسه چاپ و نشر آستان قدس رضوی)، بررسی جدید و دقیقی درباره آمار کلمه جلاله (اللَّه) در قرآن انجام داده و با قاطعیت تمام آمار این کلمه را ۲۶۹۹ نشان می‌دهد که با آمار رشاد خلیفه یک عدد اختلاف دارد.

– کتاب عبدالرزاق نوفل اعجاز عددی در قرآن‌کریم نام دارد و به قلم قرآن‌پژوه و قرآن‌شناس معاصر، آقای مصطفی حسینی طباطبائی به فارسی ترجمه شده است. ذیلاً تعدادی از آمار و ارقام شگفت‌آور عبدالرزاق نوفل نقل می‌شود:

* واژه دنیا در قرآن کریم ۱۱۵ بار به‌کار رفته است، و واژه آخرت هم همین تعداد.

* شیاطین ۶۸ مرتبه، ملائکه هم همین تعداد.

* حیات ۷۱ بار، موت هم همین تعداد.

* علم و معرفت و مشتقات آنها ۸۱۱ بار، ایمان و مشتقات آن هم همین تعداد.

* ابلیس یازده بار، و استعاذه از او هم به همین تعداد.

* کلمه یوم به معنای روز (به صورت مفرد) ۳۶۵ بار به تعداد روزهای سال (شمسی) در قرآن به کار رفته است و به صورت تثنیه و جمع سی بار، به‌تعداد روزهای ماه.

* کلمه شهر به معنای ماه، ۱۲ مرتبه در قرآن دیده می‌شود به تعداد ماه‌های سال.

قرآن و خبر از آینده

قرآن هنگامى که ایران، روم را در سال 615 میلادى شکست داد و موجب خوشحالى قریش شد، با قاطعیت کامل گفت در کمتر از ده سال دیگر روم ایران را شکست‏خواهد داد.بر روى این قضیه میان بعضى مسلمین و بعضى از کفار شرط بندى شد و بعد همان طور شد که قرآن خبر داده بود.قرآن همچنین با قاطعیتى کامل خبر داد که آن کس که پیامبر را (ابتر) و بى‏دنباله(مقطوع النسل)مى‏خواند خودش (ابتر) است، و آن شخص که در آن روز فرزندانى داشت تدریجا در طول دو سه نسل منقرض شدند.

همه اینها اعجاز این کتاب را مى‏رساند.قرآن معجزات علمى و معنوى دیگر هم دارد که به علوم فلسفى و طبیعى و تاریخى مربوط است.

پنج تکنیک قرآنی برای رهایی از غم (قسمت دوم)

 تکنیک 3 : بخشش بدون منت!

 طبق آیات طلایی قرآن مجید دو گروه هیچ گاه به آرامش در زندگی دست پیدا نمی کنند:

گروه اول: کسانی که نسبت به اموال و سرمایه های خود بخیل هستند و به هیچ وجه کمک و انفاق به دیگران در زندگی آنها دیده نمی شود.

گروه دوم: کسانی که اهل انفاق هستند اما با منت ها و اذیت و آزارهایی که بعد از بخشش خود دارند انفاق خود را تبدیل به بخششی کاملا بی اثر می‌کنند.

اما گروهی که هم اهل انفاق هستند و هم منت و آذیت و آزاری از آنها دیده نمی شود ، این گروه گروهی هستند که یک زندگی بدون غم و اندوه و سرشار از آرامش و امنیت را تجربه می کنند:

 سوره بقره 262

 (( الَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ ثُمَّ لاَ یُتْبِعُونَ مَا أَنفَقُواُ مَنًّا وَلاَ أَذًى لَّهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ ))

(( کسانى که اموالشان را در راه خدا انفاق مى‏کنند سپس منّت و آزارى (زخم زبانى) به دنبال انفاقشان نمى‏آورند، آنان را در نزد پروردگارشان پاداشى درخور آنهاست، و (در آن جهان) نه بیمى بر آنهاست و نه اندوهى خواهند داشت ))

 

تکنیک 4 : اهمیت به نماز

سوره بقره 227

(( إِنَّ الَّذِینَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ وَأَقَامُواْ الصَّلاَةَ وَآتَوُاْ الزَّکَاةَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ ))

(( همانا کسانى که ایمان آورده و عمل‏هاى شایسته کرده و نماز را به ‏پا داشته و زکات پرداخته‏ اند، براى آنان در نزد پروردگارشان پاداشى در خور شأن آنهاست، و (در آخرت) نه بیمى بر آنهاست و نه اندوهى خواهند داشت ))

 

پنج تکنیک قرآنی برای رهایی از غم (قسمت اول)

پنج تکنیک برای رهایی از غم و اندوه که در قرآن آمده:

 تکنیک1 : ایمان و عمل صالح

نه ایمان به تنهایی می تواند آرامش را در زندگی انسان حکم فرما کند و نه عمل صالح بدون ایمان به خداوند متعال چرا که این دو مانند دو بال مهم برای پرواز قلمداد می شوند و بدون وجود هر کدام مسیر زندگی انسان به سمت سقوط و هلاکت جلو می رود.

به همین جهت خداوند متعال ،افرادی را که در زندگی آنها دو بال ایمان و عمل صالح وجود داشته باشد را افرادی معرفی می کند که نه ترسی در زندگی آنها وجود دارد و نه غم و اندوهی دیده می شود:

سوره بقره 62

(( إِنَّ الَّذِینَ آمَنُواْ وَالَّذِینَ هَادُواْ وَالنَّصَارَى وَالصَّابِئِینَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحاً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ ))

(( به یقین کسانى که (به اسلام) ایمان آورده‏ اند و کسانى که یهودى شده ‏اند و نصارى و صابئین (پیروان نوح یا یحیى)، هر یک (از این گروه‏ها که در عصر پیامبر خود) به خدا و روز واپسین ایمان آورده و عمل شایسته انجام داده باشند، آنها را اجرى درخور حالشان در نزد پروردگارشان ثابت است، و نه بیمى بر آنها (در روز قیامت) مى‏رود و نه اندوهگین مى‏شوند.))

 

تکنیک 2 : در زندگی تسلیم خداوند بودن

 با نگاه اجمالی به زندگی برخی از افراد می توان مشاهده کرد که هر دستوری از طرف خداوند که مطابق میل و سلیقه آنها باشد، اجرا می کنند و هر توصیه ای که با خصوصیات اخلاقی آنها سازگار نباشد را با بهانه ها و اشکلات و ... ترک می کنند.

طبق آیات الهی این افراد هیچ گاه نمی‌توانند به یک زندگی توأم با آرامش و بدون هیچ غم و اندوهی دست پیدا کنند چرا که طبق آیات الهی رمز اصلی رسیدن به این زندگی آرمانی، تسلیم همه جانبه در برابر دستورات خداوند متعال است و به عبارتی دیگر معنای اصلی مسلمان نیز همین است، یعنی کسی که در برابر تمام دستورات خداوند مطیع و تسلیم محض باشد:

سوره بقره 112

(( بَلَى مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُ أَجْرُهُ عِندَ رَبِّهِ وَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ ))

(( چرا کسى که تمام وجود خود را تسلیم خدا کند در حالى که (در عمل) نکوکار است، او را پاداشى است درخور مقامش در نزد پروردگار خود، و نه بر آنها بیمى مى‏رود (در آخرت) و نه غمگین مى‏شوند.))

معجزه چیست؟

اعجاز در لغت، یعنی عاجز کردن و ناتوان ساختن و در اصطلاح، یعنی انجام دادن کار یا ارائه کردن کلامی که کسی نتواند نظیر آن کار را انجام دهد یا همانند آن کلام را بیان کند. پس، به آیات و عجایبی که پیغمبران برای اثبات نبوت خویش می آورند، معجزه می گویند. مانند: اژدها شدن عصای حضرت موسی «علیه السلام» ، زنده شدن اموات از دم عیسی «علیه السلام»  و نازل شدن قرآن بر قلب مبارک حضرت محمد صلی الله علیه و آله.

منتهی تفاوت اساسی معجزه ی پیامبر اسلام « صلی الله علیه و آله» با دیگر انبیاء عظام، جاودانه ماندن و قابل طرح بودن آن در همه ی مکانها و زمانهاست، که ان شاء الله در قسمتهای بعد، این مطلب توضیح داده می شود.

شرایط معجزه

هر معجزه باید دارای شرائط و امتیازات زیر باشد:

1. معجزه باید از نظر عقل و علم، امر معقول و ممکنی باشد.

2. باید یک عمل خارق العاده باشد که هیچ انسانی، حتی نوابغ جهان، و همچنین مُرتاضان قادر به انجام آن، با اتکای نیروی بشری نباشند.

3. آورنده معجزه باید با کمال اطمینان خاطر از تمام انسانها و متفکران و نوابغ جهان دعوت برای « مقابله به مثل» بکند و همه را از انجام آن عاجز بداند.